Katedra Botaniki Farmaceutycznej i Farmakognozji
w skład Katedry wchodzi:
Działalność naukowa:
Według Światowej Organizacji Zdrowia ponad 80% populacji świata stosuje leki roślinne w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. W ostatnich latach zainteresowanie społeczeństw lekami i produktami naturalnymi intensywnie wzrasta przyczyniając się do zintensyfikowania badań naukowych w tym obszarze. Rozwój technologiczny w XX wieku dostarczył nowych narzędzi badawczych i koncepcji ich zastosowania w naukach przyrodniczych. W obecnych czasach praktykuje się holistyczne podejście do badań roślin leczniczych uwzględniając cały metabolom rośliny i jej potencjalne wykorzystanie terapeutyczne. Istotnym elementem jest wiedza z zakresu etnofarmakologicznego wykorzystania roślin i potwierdzenie skuteczności ich działania z zastosowaniem nowoczesnych narzędzi badawczych. Czy wiek XXI będzie przełomowym i zostaną dokonane odkrycia o znaczeniu większym niż te w XIX i XX? Czy wysoce zaawansowana technologia pozwoli na analizę metabolitów w pojedynczej komórce roślinnej bez potrzeby ich izolacji?
Tematyka badań naukowych obejmuje analizę fitochemiczną i fito-farmakologiczną roślinnych surowców leczniczych i kosmetycznych, jak również preparatów pochodzenia roślinnego (plant-based drugs). Badania skupiają się na gatunkach należących, między innymi, do rodziny Araliaceae, Brassicaceae, Lamiaceae, Cannabaceae, Rosaceae.
- Pierwszy kierunek badań koncentruje się na opracowaniu optymalnych warunków oznaczania związków czynnych z wykorzystaniem technik metabolomicznych (LC-ESI-MS/MS, HPTLC, GC/MS). Obejmuje również izolację i identyfikację roślinnych metabolitów wtórnych, z wykorzystaniem chromatografii preparatywnej i spektroskopii (NMR, UV-VIS, IR).
- Drugi kierunek badań obejmuje aktywność fito-farmakologiczną ekstraktów i preparatów galenowych w modelu in vitro i in vivo. Badana jest aktywność antyoksydacyjna, cytotoksyczna, wpływ na aktywność enzymów hydrolitycznych (metaloproteinazy, hialuronidazy, acetylocholinesteraza, butyrylocholinesteraza). Istotnym elementem są eksperymenty prowadzone pod kątem poszukiwania nowych surowców oraz opracowywania formulacji o działaniu adaptogennym.
- Prowadzone są badania fitochemiczno-ekologiczne wybranych gatunków roślin leczniczych, głównie określanie zawartości związków czynnych zależnie od parametrów siedliska i fazy rozwojowej roślin. Celem badań jest wskazanie optymalnych warunków ekologicznych lub odpowiedniego etapu rozwoju rośliny dla uzyskania surowca roślinnego o najwyższej zawartości danego związku.
- Badana jest dynamika zasobów populacyjnych wybranych gatunków roślin leczniczych na stanowiskach naturalnych i antropogenicznych, w tym ich warunki ekologiczne, preferencje fitocenotyczne i zagrożenia. Celem badań jest poznanie przyczyn zmian zasobów tych gatunków, wskazanie sposobów eliminacji zagrożeń oraz proponowanie metod czynnej ochrony.
Badania prowadzone są we współpracy z jednostkami naukowymi krajowymi (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) i zagranicznymi (Natural Products Laboratory, Leiden University, Holandia). Wyniki interdyscyplinarnych badań są ujęte w licznych publikacjach o zasięgu międzynarodowym, w zgłoszeniach patentowych, jak również są w trakcie komercjalizacji.
Pracownicy podnoszą swoje kompetencje poprzez udział w konferencjach i sympozjach naukowych, w szkoleniach, wyjazdach naukowo-szkoleniowychnp. w ramach programu Erasmus+ czy Mobilności (IDUB). Biorą czynny udział w przygotowywaniu recenzji artykułów naukowych i projektów badawczych. Istotną częścią aktywności naukowej jest członkostwo w radach naukowych czasopism oraz zespołach eksperckich.
Pracownicy katedry biorą udział w projektach zespołowych dotyczących flory i zbiorowisk roślinnych regionu i Polski. Obejmują one zagadnienia rozmieszczenia, dynamiki i zagrożeń flory i roślinności, klasyfikacji roślinności oraz waloryzacji i sposobów ochrony cennej szaty roślinnej, np.:
– współpraca z Instytutem Ochrony Przyrody PAN, Kraków (od 2007 roku) w zakresie monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych Natura 2000, (na zlecenie GIOŚ).
– przekazywanie niepublikowanych materiałów dokumentacyjnych do bazy danych fitosocjologicznych “SynBiotSilesiae” (Zakład Bioróżnorodności i Ochrony Szaty Roślinnej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, od 2010 roku).
Są organizatorami, we współpracy z botanikami z innych ośrodków naukowych z Bydgoszczy, ogólnopolskich konferencji naukowych, takich jak 53. Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego w Toruniu i Bydgoszczy (2004 rok) oraz 7 konferencji z cyklu „Szata roślinna łąk w procesie przemian” ( od 2011 roku).
Działalność badawcza:
Poszukiwania surowców roślinnych i związków naturalnych o spodziewanym działaniu biologicznym, głównie przeciwutleniającym, przeciwzapalnym, przeciwdrobnoustrojowym, immunomodulującym.
Izolacja i identyfikacja związków czynnych z roślin należących do rodzin: Brassicaceae, Apiaceae, Lamiaceae, Poaceae.
Badania wpływu parametrów siedliska i fazy rozwojowej roślin na zawartość związków czynnych aktualnie obejmują gatunki: Allium ursinum, Betula pendula, B. pubescens, Euphrasia spp., Hypericum perforatum, H. maculatum, Isatis tinctoria, Salix spp., Sambucus nigra, S. ebulus, Tilia cordata.
Badania dynamiki zasobów populacyjnych dotyczą obecnie taksonów: Arnica montana, Cimicifuga europaea, Hierochloë australis, Polemonium coeruleum, Isatis tinctoria, Linnaea borealis, Vaccinium vitis-idaea oraz gatunków z rodziny Lycopodiaceae.
Współpraca z zagranicą:
